Azot Ayak İzi Ölçümü Nedir? Nasıl Hesaplanır?

Azot ayak izi ölçümü, temelde bireylerin çevreye karşı nasıl bir etkisinin olduğunu fark ettirmek ve bu sayede azot kirliliğinin azaltılmasını sağlayan bir ölçme türüdür. Kişilerin gıda tüketim alışkanlıklarından ve enerji tüketimlerinden daha pek çok alanda yer alan tüketimlerine göre hesaplanan azot ayak izi ölçümü yapılır ve bu ölçüm sonucunda azot seviyesinin olabildiğince düşürülmesi hedeflenir.

Doğaya bırakılan gaz salınımı yaklaşık 100 yılda on kata kadar bir artış göstermiştir. Bu artış ise başta hava ve su kirliliğine sebep olmakta ve beraberinde daha pek çok olumsuzluğu da getirmektedir. Bu olumsuzlukların en büyüğü ise meydana gelebilecek olan asit yağmurlarıdır. Aynı zamanda ekosistem dengesinin de bozulması dünya üzerindeki canlı yaşamını tehdit edecek bir unsurdur.  Meydana gelmesi planan bu olumsuzlukların önlenebilmesi için bilinçli insan sayısının artırılması ve azot salınımı gibi çeşitli gaz salınımlarının azaltılması için bir adım atılmıştır. Peki azot ayak izi genel olarak nedir?

Azot Ayak İzi Nedir? Nasıl Oluşur?

Azot ayak izinin ne olduğundan önce incelenmesi gereken şey ayak izinin ne olduğu ve nasıl oluştuğudur. Ayak izi; bireyin belirlenen kaynağı, şehir ve ülke bazına oranla ne kadar kullandığıyla ilgilidir ve bu şekilde oluşur. Ülke bazında ölçülen ayak izleri, ülkenin tüketmiş olduğu gıda ve enerji tüketimi sırasında meydana çıkan atıklar gibi çeşitli durumların toplamı olarak bilinir. İnsanların dünya üzerinde hayatta kalabilmeleri için yemek ve barınma gibi temel ihtiyaçları vardır. Ancak bu temel ihtiyaçları dünya üzerinde karşılarken çeşitli olumsuzlukları da beraberinde getirmesi muhtemeldir. Yemek ve barınma gibi temel ihtiyaçların yanı sıra ulaşım ve enerji tüketimi ile de azot ayak izi değerleri büyük ölçüde artış göstermektedir.

Dünyayı çevreleyen atmosferin neredeyse %80’i azot molekülünden oluşur. Bu azot molekülü bitkiler, insanlar ve hayvanların atık üretmeleri halinde ya da ölmeleri durumunda oluşur ve toprağa geçer. Topraktan da yeniden atmosfere karışan bu azot belirli bir döngü ile devam eder.  Bu şekilde atmosferde yer alan azotun kimyasal tepkimeye girmemesi sebebiyle herhangi bir zararı bulunmuyor. Bitkiler, hayvanlar ya da insanlar üzerinde herhangi bir zararı bulunmayan bu azot miktarının çok fazla üretildiği takdirde bir sorun teşkil etmeye başlıyor. Bitkiler ya da insanlar tarafından alınan azot miktarı belirli bir seviyede yer alır. Ancak azot üretimi artış gösterdiğinde insanlar ve bitkiler bunun yalnızca bir miktarını tüketebilirler.

Üretilen azot miktarına oranla tüketimin az olması da azot açığının oluşmasına neden olur.  Fazla üretilen ve tüketilemediği için kalan azot miktarı ise hava ve su kirliliği, asit yağmurları ve ekosistemin bozulması gibi pek çok olumsuzluğu beraberinde getirir. Bu nedenle azot ayak izi ölçümüne önem verilir ve bireylerin bilinçlendirilmesi amaçlanır. Azot salınımını azaltmak için, üretilen bu azot miktarının nerede bulunduğunu ve nereye gittiğini de bilmek gerekir. Dünya üzerinde bulunan azot ayak izinin tahminen yarısından daha fazlasını üreten dört ülke dikkat çekmektedir. Bu ülkeler; Çin, Hindistan, ABD ve Brezilya olarak kayıtlara geçmiştir. 

Azot Ayak İzi Ölçümü Nasıl Yapılır?

Azot ayak izi miktarının hesaplanması ve belirli bir seviyeye indirilmesi gerekir. İklim değişikliği ve diğer çeşitli olumsuz durumlara karşı olan mücadelede hesaplanan bu azot ayak izi değerlerinin belirlenen seviyelere düşürülmesi gerekir. Azot ayak izi hesaplama ise talep hesaplaması ve kaynak hesaplaması dikkate alınarak yapılır. Azot ayak izi ve diğer çeşitli ayak izleri hesaplanırken ülke bazında hesaplamalar yapılabildiği gibi kişisel hesaplamalar da yapılabilmektedir. Azot ayak izi ölçümü için talep hesaplamasını, birey ya da toplum bazında tüketilen gıdalar ve bu gıdaların tüketim alışkanlıkları ve enerji tüketimi ile ortaya çıkan emisyonların ölçülmesiyle yapılmaktadır.

Kaynak hesaplaması ise yine bir ülkenin biyolojik olarak belirlenen kapasitesi ile ölçülür. Küresel olarak ortalama bir ayak izi değeri belirlenmiştir. Ortalama insan ayak izinin 5.4 akre olması düşünülmüştür. Ancak azot ayak izinin dengelenmesi ve olumsuz durumların önlenebilmesi için bu miktar 4.4 akre miktarı ile sınırlandırılmıştır.

Azot ayak izi ölçümünü ve kişisel olarak ne miktarda azot ayak izi ürettiğinizi hesaplamak için ise web tabanlı bir yazılım kullanılmaktadır. Bu web tabanlı yazılım sayesinde birkaç aşamalı sorulara cevap verebilir ve bireysel olarak bir yılda oluşturduğunuz azot ayak izi miktarını tahmini ölçüde hesaplayabilirsiniz. Bu miktar yaklaşık olarak ürettiğiniz azot ayak izinizdir. Belirlenen azot ayak izi miktarının üzerinde çıkan sonuçlar için kişisel olarak azot ayak izi değerlerinizi önemli ölçüde düşürmeniz mümkündür.         

Azot Ayak İzi Miktarı Nasıl Azaltılabilir?

İnsanların barınma, gıda ve ulaşım, tüketilen enerji miktarı ve diğer sebeplerle ortaya çıkardıkları azot miktarının düşürülmesi önem arz etmektedir. Bireysel olarak atılacak birkaç adım sayesinde azot ayak izi miktarının ve dünya genelindeki azot kirlenmesinin yaklaşık olarak %29’a kadar azaltılabileceği tahmin edilmektedir. Azot ayak izinin büyük bir miktarının hayvansal protein ve zengin beslenme tarzı ile oluştuğu belirtilmiştir. Bunun yanında dünya genelinde gerek sanayi gerekse de ısınma gibi alanlarda kullanılan kömürün de azot ayak izine sebep olduğu belirtilir.

Dünya üzerindeki yaşamın devamlılığı ve insan sağlığı açısından sorun teşkil edebilecek olan azot ayak izinin azaltılması için uzmanlar tarafından sürdürülebilirlik planı hazırlanmıştır. Azot ayak izi ölçümü sonrası azot miktarının azaltılabilmesi ve tüketilemeyen azot miktarının en aza indirgenebilmesi için hazırlanan bu sürdürülebilirlik planının başında temiz enerji kaynaklarına geçiş önem arz etmektedir. Temiz enerji kaynakları güneş ve rüzgar enerjisi olarak belirtilmiştir. Bu temiz enerji kaynaklarına geçişin sağlanması sayesinde kömür ve diğer çeşitli enerjilerin kullanımı sırasında meydana gelen zararların azaltılabileceği düşünülmektedir. Enerji kullanımının temiz enerji adı verilen enerji kaynaklarına geçişin sağlanması ile azaltılmasının yanında karbon kredisi satın alma işleminin de yapılması gerektiği belirtilmiştir.

Karbon kredisi, sera gazlarının azaltılmasını sağlayan bir birimdir. Karbon kredisi, karbon denkleştirme sertifikası olarak da bilinmektedir. Bu karbon denkleştirme sertifikası, eşdeğer olan sera gazı salınımının referans alınması ile yapılmaktadır. Tarım, endüstriyel üretim, yakıt değişimi, arazi kullanımı, ulaşım, yenilenebilir enerji ve atıkların kontrol altına alınması gibi projeler üretir. Azot ayak izini meydana getiren etkenlerden biri olan ulaşım maddesinin de yoluna koyulması açısından karbon kredisi satın alma planı önemlidir. Aynı zamanda hayvansal proteinin de belirli  bir dengeye konulması azot ayak izinin azaltılmasında önemlidir. Kişisel ve ülke bazında atılacak olan bu adımlar sayesinde azot ayak izi değerleri büyük ölçüde azaltılabilir.

Ancak dünya genelinde bir sorun teşkil eden azot ayak izinin azaltılabilmesi için kişisel ve ülke çapında atılacak olan adımlar, küçük adımlar olarak nitelendirilebilir. Bunun sebebi azot kirliliği probleminin dünya çapında bir sorun teşkil etmesidir. Bu nedenle ülkeler arasında yapılacak olan görüşmeler ve anlaşmalar sayesinde azot ayak izi ve azot kirliliği büyük oranda düşürülebilir. Azot ayak izi hesaplanması ve kişisel olarak azot ayak izinizi azaltabilmenizi sağlayan hizmete 4EN üzerinden ulaşabilirsiniz.