Kimyasal Değerlendirme Kimler Tarafından, Nasıl Yapılır?

Ülkemizde KKDİK yönetmeliğine göre yıl içerisinde belirli bir ton ağırlığında imal ya da ithali sağlanan maddeler için rapor oluşturmak gerekir. 10 ton ve üzeri ürün ya da maddelerin tümü için kimyasal güvenlik raporu oluşturmak gerekir. Bu raporların incelemesi ise tamamen kimyasal değerlendirme uzmanı tarafından gerçekleştirilir. Kimyasal değerlendirme uzmanı tarafından yapılan bu rapor, alım satım ya da üretim yapan şahısların ürünleri hakkındaki risk faktörlerini belirler. Kimyasal risk analizinin yapılabilmesi için bu uzmanlara ihtiyaç duyulur. Bu alanda çalışma sergileyecek olan kişilerin belirli bir eğitime ve sınav sürecine tabi tutulması şarttır. İşletmelerde kimyasal risk değerlendirmesi yapmak isteyenler, bu alanda uzmanlaşmış kişilerden danışmanlık desteği alabilir, daha güvenli bir çalışma ortamı sağlanabilir.

Kimyasal Değerlendirme Uzmanı (KDU) Nedir?

30105(Mükerrer) sayılı KKDİK Yönetmeliği kapsamında, Kimyasal Güvenlik Raporları, Güvenlik Bilgi Formları, Kimyasal Güvenlik Değerlendirmeleri ve aynı zamanda kayıt dosyalarının oluşturulması gibi işlemlerin tümünün Kimyasal Değerlendirme Uzmanları tarafından yapılması şarttır. Kimyasal değerlendirme uzmanı nedir sorusuna, firmalara kimyasal risk analizini gerçekleştiren ve sonuç raporları sunan alanında yetkin ve uzman kişilerdir denilebilir. Riskleri değerlendiren kimyasal değerlendirme uzmanları, senaryo oluşturarak bazı tahminlerde bulunur. Kimyasal güvenlik değerlendirmesi esnasında çevreye zarar değerlendirmesi, insan sağlığına zarar değerlendirmesi ve fiziksel zarar değerlendirmesi yapılır. Yapılan tüm bu değerlendirmeler kendi içerisinde zararlı, kalıcı, biyobirikimli, çok kalıcı gibi birbirinden çeşitli kategorilere ayrılır. Bakanlık tarafından oluşturulan KKİDK Yönetmeliği’ne istinaden işyerleri için kimyasal bir risk değerlendirmesi yapmak zorunludur. Risk değerlendirmesi hem insan sağlığını ve hem de çevreyi koruyarak zarar içeren maddeleri tespit edip iyileştirici metodları öne çıkarma gibi hedeflere sahiptir. Kimyasal değerlendirme uzmanı ne iş yapar sorusunun yanıtı da son derece kolaydır. Kimyasal değerlendirme uzmanı görevleri arasında kimyasalların kaydını oluşturmak, kimyasalı değerlendirmek, izin ve kısıtlama hakkındaki yönetmelik uyarınca değerlendirmeleri oluşturup kimyasal güvenlik raporunu hazırlamak yer alır. Kimyasal değerlendirme uzmanının insan sağlığına zararlılık değerlendirmesi, çevresel zararlılık değerlendirmesi, fizikokimyasal zararlılık değerlendirmesi, PBT vPvB değerlendirmesi, risk karakterizasyonu ve maruz kalma değerlendirmesi gibi görev tanımları da yer alır. Bu değerlendirmelerin neticesinde üreticilerin ve ithalatçıların ürettikleri ve de ithal ettikleri malzemelerden kaynaklanan risklerin yeterli bir düzeyde kontrol edilmesi, tedarik zinciri içerisinde yer alan diğer kişilerin riskleri yeterli olacak şekilde kontrol etmeleri ortaya konur. Kimyasal değerlendirme uzmanı olmak için, KKDİK yönetmeliği kapsamındaki bazı yeterliliklere sahip olmak gerekir. İlgili fakültelerden mezun olmanın yanı sıra Bakanlık onaylı eğitim kurumlarından eğitim almak ve akredite kuruluşlar tarafından gerçekleştirilen sınavlarda başarılı olmak önem taşır. Bu şartları yerine getiren kişileri kimyasal risk değerlendirme raporunun oluşturulması konusunda bir yetkiye sahip olur.

Kimyasal Değerlendirme Uzmanı Nasıl Olunur?

Kimyasal değerlendirme uzmanı olmak için, Çevre ve şehircilik Bakanlığı tarafından onay almış kurumlar tarafından bir eğitim almak öncelikli şartlardan biridir. Bu kuruluşlar tarafından toplamda 64 saatlik KDU eğitimin tamamlanma zorunluluğu bulunur. KDU eğitimi için ilgili eğitim kuruluşlarının mutlaka Çevre ve Şehircilik Bakanlığı onayını almış olmasına son derece dikkat edilmesi gerekir. Kimyasal değerlendirme uzmanı olmak için üniversitelerin Fen Edebiyat Fakültelerinin, Mühendislik Fakültelerinin lisans bölümlerinden mezun olmak ya da lisans bölümleri içerisinde yer alan kimya, biyoloji, çevre bilimleri ile bölümlerinden mezun olmak gereklidir. Bunun yanı sıra kimya bilimiyle ilgili doktora ya da yüksek lisans yapmak da KDU olmak için yeterlidir. Aynı zamanda üniversitelerin farklı lisans bölümlerinden mezun olup da kimyasal maddelere ilişkin laboratuvar, üretim, kimyasalların yönetimi ya da kalite kontrol alanında en az 5 yıllık bir iş tecrübesine sahip olmak kimyasal değerlendirme uzmanı olmak için öncelikli şartlar arasında yer alır. Kimyasal değerlendirme eğitimi için bakanlığın onay verdiği kuruluşlar tarafından zorunlu olarak 64 saatlik eğitimin alınması mecburidir. Bu eğitim de tamamlandıktan sonra 17024 standardına göre akredite edilmiş belgelendirme kuruluşunun gerçekleştirdiği sınav üzerinden asgari 70 puan alınması gerekir. Kimyasal değerlendirme uzmanlığı eğitimine katılmak üzere KKDİK’ de herhangi bir şart yer almaz. Ancak üniversite bölümleri, zorunlu eğitim süreci ya da iş tecrübesi alanlarında belli bir bilgi ve birikime sahip olmak gereklidir. Kimyasal değerlendirme uzmanları, kimyasal üretim yapan, ithalatı gerçekleştiren ya da mevzuat kapsamı içerisinde danışmanlık hizmeti veren kuruluşlarda veya bireysel olarak bir çalışma sergileyebilir. Kimyasal değerlendirme konusunda uzmanlık elde etmek için zorunlu bir sağlık şartı bulunmaz. Ancak bu kişilerin meslek hayatında herhangi bir olumsuzlukla karşılaşmaması için alerji gibi kimyasallara reaksiyon gösterebilecek olan kişilerin son derece dikkatli olması gerekir. Bu gibi durumlarda kişiler, meydana gelebilecek olan durumlardan kendileri sorumlu olacaktır. Kimyasal değerlendirme uzmanı eğitimi içerisinde mevzuat, kimyasalların yönetimi, tehlikeli malların taşınması, karışım ve maddelerin toksikolojik, fizikokimyasal özelliği, ekotoksikolojik özelliğine göre sınıflandırma konuları yer alır. Bununla birlikte kimyasalların insan sağlığı üzerindeki risk değerlendirmeleri, kimyasal güvenlik raporu ve bilgi formunun hazırlanmasına dair konu başlıkları eğitim içerisinde bulunur.

Kimyasal Değerlendirmesi Nasıl Yapılır?

Kimyasal değerlendirme uzmanları tarafından gerçekleştirilen kimyasal değerlendirme çalışmaları farklı adımlarla oluşturulur. Bu süreçte hiçbir adımın atlanmaması son derece önem taşır. Bu adımlar içerisinde risk düşüncelerinin ve tehlike sınıfının belirlenmesi başta gelir. Daha sonra ise solunum derecesinin belirlenmesi, solunum koruma sınıfına karar vermek, tehlike sınıfı cilt teması, açığa çıkma seviyelerinin kontrol edilmesi ve tedbir ihtiyaçlarına karar verebilmek, cilt teması sonrasındaki etki süreleri yer alır. Bu başlıkların devamında ise son olarak çevre temelli olarak tüm tedbirlerin belirlenmesi ve koruyucu tedbirlerin etkilerinin test edilmesi bulunur. Kimyasal malzemelerle çalışma sergilenen ortamlarda bir risk değerlendirmesi yapılırken bazı hususlara dikkat etmek gerekir. Bu konulardan başlıcaları; kimyasal malzemelerin insan sağlığına ve insan güvenliğine oluşturabileceği tehlike ve zararlar, maruziyet seviyesi, türü ve süresi, alınması gereken önlemlerin etkileri, kimyasal maddelerin miktarı, kullanım sıklığı ve kullanım koşulları bulunur. Tüm bunlara ek olarak malzeme güvenlik formu, birden fazla çalışılan kimyasalın birbiriyle tepkimesi sonucu ortaya çıkan etki, sağlık denetimlerinin sonuçları ve mesleki açıdan etki ve biyolojik sınır değerleri yer alır. Kimyasal risk değerlendirmesinin periyodik olarak yapılma süresi, kimyasal değerlendirme uzmanı yönetmeliği içerisinde net bir şekilde belirtilmemiştir. Bu doğrultuda çalışma sergilenen alanın kimyasal maruziyetine bağlı olarak belirli aralıklarla yapılması son derece önem taşır. Yapılan bu değerlendirmeler sonucunda uzman kişiler tarafından işyerlerinin kimyasal açıdan tehlike sınıfı belirlenir. Bu belirleme sonrasında ise çok tehlikeli sınıfta yer alan firmalar, yıl içerisinde en az az defa olmak kaydıyla kimyasal değerlendirme yaptırmak zorundadır. Sağlıklı ve güvenli bir iş ortamı olması açısından buna oldukça dikkat edilmesi gerekir. Şirketlerin tehlike sınıfına göre denetlemeler; 2 yılda bir yapılabilir. Bununla birlikte tehlike sınıfı daha düşük olan işyerleri için 4 yılda bir veya 6 yılda bir olacak şekilde de denetim yapılabilir. Kimya sektöründe ya da kimyasal malzemelerle çalışma sergileyen iş yerlerinde mutlaka bir kimyasal değerlendirme uzmanı tarafından belirli periyotlarda bir denetim yapılması gerekir. Siz de profesyonel ve deneyimli ekibi ile kimyasal değerlendirme hizmeti sunan 4EN tarafından danışmanlık hizmeti alabilir, işyerlerinizde mutlak bir güvenlik ve sağlıklı çalışma ortamı sağlayabilirsiniz.