Su Ayak İzinin Hesaplanması ve Raporlanması

Kullandığımız, giydiğimiz, aldığımız, sattığımız ve yediğimiz her şeyin yapımı su gerektirir. Su ayak izi, kullanmakta olduğumuz ürün ve hizmetlerin her birini üretirken kullanılan su miktarını tarif eder. Pirinç yetiştirmek gibi tek bir süreç, kot pantolon gibi bir ürün, arabamıza koyduğumuz yakıt veya çok uluslu bir şirketin tamamı için ölçülebilir. Su ayak izi ayrıca bize belirli bir ülke tarafından veya küresel olarak belirli bir nehir havzasında veya bir akiferden ne kadar su tüketildiğini de söyleyebilir. Bu noktada su ayak izi nedir sorusunun cevabı, insanlığın tüketilen ve/veya kirlenen su miktarları cinsinden tatlı su tahsisinin bir ölçüsüdür şeklinde yanıtlanabilir. Bu aynı zamanda su ayak izi tanımı için de güzel bir örnektir.

Sorduğunuz soruyla ilintili olarak, su ayak izi, üretimde her bir ton başına, her bir hektar başına ve diğer fonksiyonel birimlerde metreküp olarak ölçülebilmektedir. Su ayak izini tarif eden üç bileşen mevcuttur: yeşil, mavi ve ayrıca gri. Bu bileşenler su ayak izi renkleri olarak da tanınmaktadırlar. Su ayak izi projesi kapsamında sıkça kullanılan su ayak izi renkleri ise su ayak izi çeşitleri hakkında detaylıca bilgi sağlaması ve su ayak izi hesaplama için kolaylık sağlaması açsından önem taşımaktadır. 

Su Ayak İzi Nasıl Hesaplanır?

Örneğin bir ülkenin su ayak izi şu dört faktörle ölçülür: Bir ülkenin Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYİH) ile su ayak izi arasında elbette bir korelasyon vardır. GSYİH ne kadar büyükse, su ayak izi de o kadar büyük olur. Bir ülkedeki tüketim alışkanlıkları, su ayak izini, özellikle üretimi için büyük miktarda su gerektiren maddelerin tüketimini belirler. Sıcaklığın yüksek olduğu ve dolayısıyla buharlaşma talebinin daha fazla olduğu ülkelerde mahsuller daha fazla suya ihtiyaç duyar. Verimsizlikler nedeniyle tarımsal performansı düşük olan ülkeler – örneğin Tayland veya Mali gibi – yüksek su ayak izlerine sahiptir. 

Uluslararası sorumluluklar nedeniyle su stresi alanlarının belirlenmesi ve aşırı su kullanımının değerlendirilmesi önemlidir. Su ayak izi kavramı, su kıtlığı olan ülkeler pahasına gizli su ticaretini daha şeffaf hale getirebilir. Ancak, genellikle kullanılan su miktarını azaltmakla ilgili değildir. Daha ziyade, su yoğun ürünlerin ihracatı yoluyla suyun aşırı kullanımının olumsuz ekolojik ve sosyal etkilere yol açtığı bölgeler için eylem seçenekleri ile ilgilidir. Amaç, yenilenebilir su kaynaklarının sürdürülebilir kullanımıdır. Suyun yerel mevcudiyeti, doğrudan ve dolaylı su tüketiminin değerlendirilmesi için çok önemlidir. Su bakımından zengin bölgelerde yüksek su ayak izi, kurak bölgelerde veya çöl alanlarında yüksek su ayak izinden daha az sorun teşkil eder. Su ayak izi (çok) büyükse, önlemler alınmalıdır. Seçeneklerden biri, tüketimde hedeflenen bir değişikliktir. Ancak bu, ancak yüksek su tüketimleri nedeniyle üretim sahasındaki insanlar ve çevre için önemli sonuçları olan ürünlerden hedefli bir şekilde feragat edilmesini sağlayan yeterli bilgi mevcut olduğunda mümkündür. 

Su Ayak İzini Azaltmak için İpuçları

Doğrudan su tüketiminin aksine, su ayak izi dolaylı olarak kullanılan suyu da içerir. Ürünlerde saklanan su miktarına genellikle sanal su denir. Su ayak izi, ulusların, şirketlerin veya tüketicilerin kullandığı toplam su miktarıdır. Konseptin özelliği, üretim için kullanılan, buharlaşan ve/veya kirlenen su miktarını, ürünün hem tükettiği hem de üretildiği bölge bilgileriyle birleştirmesidir. Kullanılan suyu kategorilere ayırmak, su ayak izinin daha sonraki bir değerlendirmesi için yardımcı olur. "Yeşil su", bitkiler tarafından emilen ve buharlaştırılan doğal olarak oluşan toprak ve yağmur suyudur. Tarım ürünleri için geçerlidir. "Mavi su", bir ürünü üretmek için kullanılan ve artık bir su kütlesine geri gönderilmeyen yer veya yüzey suyudur. "Gri su", su kalitesinin üzerinde anlaşmaya varılan su kalitesi standartlarını karşılayacak ölçüde su kirliliğini azaltmak için teorik olarak gerekli olan su miktarını tanımlar.

Gri su hem endüstriyel hem de tarımsal üretimde ortaya çıkar. Kirleticiler, gübreler ve pestisitler yoluyla toprağa ve suya girer. Endüstriyel üretim ve tarımda birçok proses optimize edilerek su tasarrufu sağlanmıştır. Azalan tüketim, mutlaka suda daha az kirleticiye yol açmadı. “Gri” su ayak izini azaltmak için su kütlelerine giren kirletici miktarı da azaltılmalıdır.
Tüketiciler olarak su ayak izimizi azaltmak için yapabileceğimiz bazı küçük şeyler  şunlardır: Duş süresini azaltın, sabun sürerken suyu kapatın ve ekolojik duş başlıkları kullanın Sürdürülebilir yiyecekler yemeyi hedefleyin ve et gibi daha fazla su gerektiren yiyeceklerin tüketimini azaltın. Sürdürülebilir ve yerel tarımı, sığır üretimini ve balıkçılığı destekleyin Sorumlu tüketimi ve döngüsel ekonomiyi tercih edin.

Başka yerlerde, ticari faaliyetlerler ile ilgili olarak ise şunlar tavsiye edilir: Bir çevresel kalite sistemi uygulamak. Şirkette geri dönüşüm, yeniden kullanım ve ekolojik tüketimi teşvik edin. Su ayak izini azaltmaya kendini adamış tedarikçileri kullanın. Örneğin kağıttan tasarruf etmek için mümkün olduğunca dijitalleştirin (kağıtsız ofisler gibi). Çoğu insan su ayak izi kaç olmalı şeklinde bir araştırma yapmaktadır. Ancak su ayak izi için uyulması gereken bir aralık tanımlamak yerine bireysel olarak olabildiğince az miktarda su kullanımını kural edinmek en iyi seçenek olacaktır.

Üretim Faaliyetlerinde Ne Kadar Su Tüketiliyor?

Çoğu insan su ayak izini azaltmak için neler yapılabilir diye merak etmektedir. Bu noktada en önemli konu su ayak izi bileşenleri hakkında iyi derecede bilgi sahibi olmaktır. En basiti, günlük su ayak iziniz hakkında farkındalık sahibi olmak bile önemli bir gelişme olacaktır. Sıcak bir duş, günün tipik başlangıcı olabilir. Ancak hızlı bir duş bile dakikada yaklaşık 9 litre suyun boşa gitmesi anlamına gelir. Beş dakikalık bir duş bile sadece 45 litre su kullanır. Ardından, en sevdiğiniz kot pantolon ve tişörtünüzü üzerinize giydiğinizde, giyinmenin su ayak izi olduğunu fark etmeyebilirsiniz. Bir kot pantolon üretmek için yaklaşık 8.000 litre su ve bir tişört üretmek için 2.700 litre su daha gerekiyor. Toplam miktarı 365 güne bölersek (bir yıl sürdüğünü göz önünde bulundurursak), kullanılan şaşırtıcı su miktarına sadece 29 litre daha eklenir. Yatak odanızdan bile çıkmadınız ve günlük su ayak iziniz şimdiden 74 litre. Yediğiniz yiyeceklerin bile gizli bir su ayak izi vardır. Her 200 ml süt için, onu üretmek için 200 litre su kullanılmıştır. Çeyrek fincan sütle sadece bir fincan kahve içmek, su sayımızı 50 litre daha artırmıştır. Saat henüz sabah 9 değil ve günlük su ayak izimiz şimdiden artmaya başladı 124 litre! Peki ya işe giderken kullandığımız araba? Arabanız da su tüketir. Küçük bir araba üretmek için yaklaşık 454.000 litre su gerekir. Ve bir arabanın 60 litrelik benzin deposunu her doldurduğunuzda, aracınız 10.860 litre gibi büyük bir yakıt tüketir.   Her iki haftada bir 60 litrelik bir deponun doldurulmasına dayalı olarak, beş yıllık bir süre boyunca, otomobiliniz üretim suyunda günde 49 litre ve günde 775 litre (gaz üretiminde) daha tüketir. Günlük su ayak iziniz artık 948 litreye ulaştı. Bu noktada anlaşılmaktadır ki su ayak izinin hesaplanması ve raporlanması hem bireysel olarak hem de şirketler bazında zor bir iştir. Bu konuda uzman kişilerden danışmanlık alınması işlerin hızlı ve kolay yoldan tamamlanmasına yardımcı olacaktır. Bu konuda gereken tüm hizmet ve bilgiler 4EN’den alınabilir.