Daha İyi Bir Dünya İçin Sıfır Atık Sistemi

Sıfır atık yönetim sistemi, israfı engellemek, kaynakları verimli ve doğru kullanılmasını sağlamak, atık oluşumunun engellenmesi veya en aza indirgenmesi, oluşan atıkları kaynağından farklı bir yerde ayrıştırarak geri kazanılmasını sağlayan sistemler bütünüdür. Atıkları, geri dönüştürmeden ve geri kazanmadan imha edilmesi ekonomik açıdan büyük kayıptır. Dünya nüfusunun hızlı artışı sonucu tüketim ihtiyacı ve alışkanlıkları üst seviyelere çıkmıştır. Tüketim kültürü, doğal kaynakların sınırlarını aşmakta ve doğal kaynakların tükenmesine neden olmaktadır. T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı 2017 yılında, atıkların belli bir düzen içinde imha etmek ve sürdürülebilir bir gelecek sağlamak için “Sıfır Atık Projesini” başlatmıştır. Akabinde yine Bakanlık tarafından 2017’den 2023 yılına kadar sürecek olan Sıfır Atık Yönetim Eylem Planı yapılmıştır. Bu sebeple, bireysel, kurumsal ve belediyeler genelinde sıfır atık yönetimi sistemi uygulamalarını arttırmaktadır. Sıfır atık yönetimi sisteminin Ankara’da temelleri atılmış ve beli yerlerde hayata geçirilmesi planlanmıştır. Hayata geçirilmesi planlanan yerler:

1. Kamu kurum ve kuruluşları

2. Alışveriş merkezleri

3. Hastaneler

4. Eğitim kurumları

5. Eğlenme ve dinlenme tesisleri

6. Büyük iş yerleri

Sıfır atık yönetim sistemini evimize taşımak istiyorsak; yiyecek, giysi, oyuncak gibi eşyaların ihtiyaç fazlasını almamalıyız. Alışveriş tercihlerimizi, geri dönüştürülebilen ürünler yönünde kullanmalıyız. Poşet yerine bez çantaları tercih etmeliyiz. Kullanmayacağımız promosyon ürünleri almamalıyız. İş yeri veya okulda yiyeceğimiz yemeği evden götürmeliyiz. Sevilen ve sürekli kullanılan bir ürünün geri dönüştürülebilir olanı varsa onu tercih etmeliyiz. Tekrar tekrar yenisini almak yerine, evimizdekileri kullanıp gerekirse tamir edip, değiştirerek kullanmaya devam etmeliyiz. Bu madde, saydıklarımızın arasında en önemli olanıdır.

Sıfır Atık Yönetim Sisteminin Yararları Nelerdir?

Sıfır atık yönetim sistemi; aktarılacak olan atıkların geçici olarak depolanmasını, türlerine göre ayrıştırılan atıkların yetkili bir tesise göndermek için gerekli işlerin yapılmasını ve planlanmasını içerir. Bu sayede elde edeceğimiz yararlar:

 1. Verimlilik artar.

2. Temiz bir ortam sağlandığı için performans artar.

3. İsraf yapılmadığı için maliyetler azalır.

4. Çevre ve canlılar için riskler azalır.

5. Kurumda gerçekleşen çevreyi koruma bilinci, çalışanların duyarlı tüketici olmalarını sağlar.

6. Yerli ve yurtdışı piyasalarında çevreci firmalara daha fazla saygı duyulmaktadır.

7. Ağaçların kesilmesi önlenir.

8. Havaya salınan sera gazlarında azalma olur.

Sıfır Atık Yönetim Sistemi Nasıl Kurulur?

Sıfır atık yönetimi sistemi için belirlenen yedi yol vardır.

1. Odağın Belirlenmesi: Sıfır atık yönetim sistemini uygulamak isteyen bir firma ilk olarak sistemi uygulayacak sorumluları belirlemelidir. Sorumlular,  bir asil ve bir yedek olmak üzere iki kişiden oluşmalıdır. Ardından bu iki kişi, ilgili bölümlerde çalışacak ekibi kurmalıdır.

2. Mevcut Durum Tespiti: Ekip tamamlandıktan sonra, firmayla ilgili bilgiler derlenmelidir. Bu bilgiler; kurumda çalışan personel sayısı, atık yönetiminden sorumlu birimin varlığı, atık miktarı, özellikleri, kaynağı ve geri kazanma tesisi bilgileri ile ilgili kayıt tutulmalıdır.

3.  Planlama: Alınan ve kaydedilen bilgiler ışığında, firmadan çıkan atık miktarı, özellikleri ve ne sıklıkta çıktığı gibi bilgiler ortaya çıkacaktır. Planlamaya geçildiğinde, atıkların toplanması, taşınması, depolama için geçici bir alan seçilmesi ve uygulamanın ne şekilde, kimin tarafından ve ne zaman yapılacağı planlanmalıdır. Atık miktarının en fazla olduğu bölüm tespit edildikten sonra, azaltılması için önlemler alınmalıdır.

4. İhtiyaçların Belirlenmesi ve Temin: Sıfır atık yönetim sistemine geçmeden önce, ihtiyaç listesi ve eksikler listelenip, temin edilmesi gerekir. Kumbara, poşet, konteyner,  eğitim materyalleri ve takip çizelgeleri gibi malzemelere ihtiyaç duyulacaktır. Atıkların biriktirildiği ekipmanların renkleri Sıfır Atık Renk Skalası’na uygun olmalıdır. Atıkların ilgili tesislere gönderilmeden önce, Geçici Depolama Alanında tutulması gerekir. 

5. Eğitim ve Bilinçlendirme: Ekipmanların temin edilmesinin ardından, hedef kitle sıfır atık yönetim sistemi hakkında bilgilendirilmelidir. Firmanın web sitesinde uygulamanın içeriği hakkında duyuru yapılmalıdır. Tüm çalışanlara, konu ile ilgili toplu e-mail gönderilmelidir.

6. Uygulama: Sıfır atık yönetim sistemi ile ilgili bilgilendirme çalışmaları yapıldıktan sonra uygulamaya geçilebilir. Atık kuruları, çalışanların rahatça ulaşabileceği bir yerde olmalı ve hangi atığın nereye atılacağı net görülecek şekilde konumlandırılmalıdır. Doğal olanı tekrar doğaya kazandırmak için organik atıklar kompost olarak toprağa kazandırılmalıdır. Toplanan atıklar Geçici Depolama Alanına gönderilir. Burada, tartılır ve uygun konteynere konulur. Plastik, kâğıt ve cam gibi geri dönüştürülebilen atıklar tesislere, geri dönüştürülemeyen atıklar ise bertaraf edilmek için uygun yerlere gönderilir.

7. Raporlama: Bu projeyi gerçekleştiren firmalar, sistemin düzgün işleyip işlemediğini kontrol etmelidir. Toplanan ve geri dönüştürülmesi için gönderilen atıkların beyanlarını, Online Çevre Bilgi Sistemine girerek yapılmalıdır. Çalışmanın daha verimli olması için elde edilen verilerin raporlanması gerekir.

Atık Türleri Nelerdir?

Sıfır atık yönetim sistemini oluşturan atıkları on başlık altında toplayacağız.

1. Kâğıt Atık: Kâğıdı geri dönüştürmek, tekrar geri kullanıldığı ve hammadde olarak değeri yüksek bir ürün olduğu için önemlidir. Kese kâğıtları, gazeteler ve defterler kâğıt atık türüne örnek gösterilebilir. Mavi geri dönüşüm kutuları kullanılır.

2. Ahşap Atık: Ağaçtan elde edilen ahşap malzemeler, ev eşyası, ambalaj ve yapı malzemesi olarak geri dönüştürülebilir. Sehpa, talaş, palet gibi ürünler örnek gösterilebilir.

3. Plastik Atık: Günlük hayatımızda sıkça kullandığımız plastik, imalat sanayinin birçok ürününü oluşturmaktadır. Plastikler birbirinden farklı yapıya sahiptir. Bu yüzden hepsi aynı şekilde dönüştürülemez. Naylon poşetler, plastik kaplar, pet bardaklar, ambalaj ürünleri gibi çok çeşitli üretim alanlarına sahiptir. Sarı geri dönüşüm kutuları kullanılır.

4. Cam Atık: Cam, kom, soda ve kireçten meydana gelir. Bu malzemeler 1500 derecede ısıtıldıktan sonra eritilir. İçecek şişeleri, kavanozlar gibi günlük hayatımızda sıkça kullanılan malzemelerdir. Yeşil geri dönüşüm kutuları kullanılır.

5. Kompozit Atık: Kâğıtla beraber plastiğin karışmasıyla oluşan malzemedir. Meyve suyu, süt ve krema ambalajı olarak kullanılır.

6. Metal Atık: Yüksek elektrik ve ısı iletkenliği olduğu için kolay şekil alabilen, parlak renkli bir elementtir. Konserve kutuları, yağ ve içecek kutuları olarak kullanılır. Gri geri dönüşüm kutuları kullanılır.

7. Bitkisel Yağlar: Zeytin, aspir, ayçiçeği gibi bitkilerden yağlı tohumlarından üretilen bitkisel yağların genel adıdır. Kızartma yağları ve kullanılmayan katı yağlar geri dönüştürülebilir.

8. Organik içerikler, hayvan gübresi, sap, sapan ve bitki kökleri gibi doğal içeriklerden oluşan bitkisel ve hayvansal atıklardır. Meyve sebze atıkları, buğday ve arpa samanı örnek gösterilebilir. Kahverengi geri dönüşüm kutuları kullanılır.

9. Elektronik Eşyalar: Günlük hayatımızda evde, okulda veya ofiste kullandığımız telefon, bilgisayar, televizyon ve beyaz eşya gibi ürünlerdir.  Şeffaf geri dönüşüm kutuları kullanılır.

10. Atık Pil: Kimyasal enerjiyi doğrudan elektrik enerjisine çeviren cihazlara pil denir. Enerjisi biten ya da kullanılmayacak durumda olan piller, çöp kutularına değil geri dönüşüm kutularına atılmalıdır.

Sıfır atık sistemi yönetimi tarafından atık türlerine göre renkler belirlenmiştir. Yukarıda belirttiğimiz renkler dışında; geri dönüşümü mümkün olmayan atıklar için siyah, ekmek atıklar için mor, tıbbi atıklar için kırmızı poşetler ile turuncu kova ve konteynerler kullanılmaktadır.  Firmanızın sıfır atık yönetimini 4EN olarak yapabiliriz.