Çevre Etki Değerlendirmesi Nedir?

Günümüzde yapılan hemen hemen her etkinliğin, her projenin çevreye yarattığı olumlu ya da olumsuz etkileri bulunmaktadır. Özellikle doğa ve insan yaşamı söz konusu olduğunda insanoğlunun gerçekleştirdiği her eylemin bir sonucu bulunmaktadır. Bu sonuçların olumlu ya da olumsuz her halinin herhangi bir projeye başlamadan önce değerlendirilmesi gerekmektedir. Gerçekleşmesi öngörülebilecek bu etkileri takip etmek ve gerektirdiği şekilde önlemler almak genel bir sorumluluk halini almıştır. Söz konusu insanoğlunun çevreye bıraktığı etkiler olduğunda, yapılan projeler için bir kontrol mekanizması oluşması günümüzde artık bir ihtiyaç olarak görülmektedir. Bu doğrultuda çevre etki değerlendirmesi herhangi bir şirketin ya da bireyin baraj, yol, fabrika ya da havalimanı gibi bir projeye başlarken uygulanacak kararların alınmasından önce bu kararların çevresel etkilerinin dikkate alınmasına olanak sağlayan bir prosedürdür. Bu prosedür sayesinde yapılacak projelerin çevre için doğuracağı olumlu ya da olumsuz sonuçlar detaylı bir şekilde göz önünde bulundurulur ve bu sonuçlar projeye başlamadan evvel alınacak kararların şekillenmesinde büyük rol oynar. Çevresel etki değerlendirme süreci bir plan, proje ya da programın yetkilendirilmeden ya da onaylanmadan önce çevresel bir değerlendirmeye tabi tutulmasını amaçlamaktadır. Bu değerlendirme projenin başlangıç aşamasından itibaren uygulamaya konulmalıdır. Proje sahibi ve karar alıcıların yanı sıra çevre halkı ile de etkin bir iletişimin söz konusu olduğu bu süreç, demokratik bir yapılanmadır. Şeffaf iletişim ve karşılıklı fikir alışverişine sıklıkla rastlanılan bu süreçte çevresel faktörler detaylı bir şekilde göz önünde bulundurulur ve tasarlanan proje için doğurabileceği olumlu ya da olumsuz sonuçlar derin bir şekilde ele alınır. Henüz tasarım aşamasında farkına varılan olumsuz sonuçlar için alternatifler üretilerek proje sahibinin zaman ve maliyet kaybının önüne geçebilecek alternatifler üretilebilmektedir.

Çevre Etki Değerlendirmesi İlkeleri Nelerdir?

Söz konusu herhangi bir proje için atılacak bir adım olduğunda, bu adımların atılmasından önce proje sahibinin birtakım sorumlulukları bulunmaktadır. Bu sorumluluklardan en önemlilerinden bir tanesi ise yapılacak projenin bulunduğu çevreye olan potansiyel etkilerinin belirlenmesidir. Bu doğrultuda oluşturulmuş olan çevresel etki değerlendirmesinin 7 ilkesi bulunmaktadır. Bunlardan ilki, planlama süreciyle bütünleşmedir. Planlama aşamasında projeyi hazırlayanlar ve değerlendirenler arasında bütünleşme sağlanarak etkin bir ilerleme mümkün kılınır. Mümkün olan her aşamada iletişim sağlanması ise bir diğer önemli ilkedir. Proje sahibinin çevre etki değerlendirme raporu oluşturma sorumluluğu bulunmaktadır. Bu sorumluluk ise bir diğer ilkedir. Dördüncü ilke, karar verme ilkesidir. Karar alıcı, ÇED raporunu değerlendirip alınan kararı rapora atıfta bulunarak açıklamalıdır. En önemli ilkelerden bir tanesi ise danışma ve katılım ilkesidir. Proje değerlendirilirken ilgili tarafların ve çevre halkının katılımı ve karşılıklı iletişimi oldukça önemlidir. Bu danışma sonrası elde edilecek potansiyel sonuçların tahmini ise bir diğer ilkedir. Son ilke ise demokrasi ilkesidir. Taraflar arasındaki eşit iletişim ve alınan kararlar düşünüldüğünde ÇED raporu hazırlanırken demokratik bir ortam sağlandığı gözlemlenmektedir. Çevre etki değerlendirmesi yönetmeliği projenin içinde bulunduğu çevrenin yüksek düzeyde korunmasını sağlamayı ve olumsuz çevresel etkilerini minimuma indirgemeyi amaçlamaktadır. Bu doğrultuda plan ve projelerin hazırlanma aşamasında çevresel hususların ön planda tutulması ve bu hususlara katkıda bulunmayı hedef edinmiştir. Tüm bu ilkeler çevresinde projenin tasarım aşamasından bitimine kadar yapılan değerlendirmeler sonucu çevresel etki değerlendirmesi hazırlanmalıdır. Bu süreçte potansiyel olumsuz sonuçların tespitlerinin ardından zaman ve maliyet kaybının önüne geçecek alternatiflerin üretilmesi hem proje sahibinin hem de çevrenin yararına sonuçlar doğurmasına olanak sağlamaktadır.

Çevresel Etki Değerlendirmesi Önemi Nedir?

Çevresel etki değerlendirmesi söz konusu olduğunda taraflar bu değerlendirmeleri yaparken demokratik bir ortamda yapılan istişareler ile, özellikle çevre halkına danışarak bilgi toplayıp proje henüz tasarım aşamasındayken meydana gelebilecek sorunların önüne geçmeye olanak sağlamaktadır. Bu sayede sonradan oluşabilecek hasarların ve sorunların önüne geçilebilir ve zaman ya da maliyet kaybı mümkün mertebede ortadan kaldırılır. Çevre etki değerlendirme raporu öncesi, değerlendirme sürecinde meydana gelebilecek sorunların tespitinin ardından proje uygulamaya konmadan önce alternatifler üretilebilir ve proje sahibinin karşılaşabileceği maliyet ve zaman kaybının önüne geçme yolları tespit edilebilir. Çevresel etki değerlendirmesi önemi söz konusu olduğunda değerlendirme sürecinin proje sahibine sağladığı en büyük avantaj, proje henüz tasarım aşamasındayken gelecekte karşılaşılabilecek çevresel sorunların önceden tespit edilebilmesi ve bu sorunların önüne geçme imkanı sağlamasıdır. Bunu yaparken de yapılan şeffaf görüşmeler, halkla iç içe bir karar alma sürecinin olması gibi elementler sayesinde ise demokratik bir ortam sağlanmış olur ve bu durum proje süresince güven ortamı oluşmasına katkı sağlar. Çevresel etki değerlendirmesi, hem proje sahibi, hem karar alıcı, hem de projenin bulunduğu çevre için oluşabilecek potansiyel sorunların tespit edilmesi için oldukça önemli bir aşamadır. Bu değerlendirme süresince karşılaşılabilecek her türlü sorunun önceden tespiti ve bu sorunların çözümü, gerektiği zaman ise üretilebilecek alternatifler projenin sağlıklı bir şekilde ilerlemesi için oldukça önemlidir. Çevre etki değerlendirmesi ne demek sorusuna verilebilecek en basit cevap, bir proje henüz tasarım aşamasındayken başlayan, hem proje sahibi hem de çevrenin karşılaşabileceği potansiyel sorunların tespiti ve giderilmesi için izlenecek detaylı bir süreç olduğudur. Bu süreç en doğru şekilde yönetildiği takdirde alınacak hasarlar minimuma indirilebilmektedir.

Çevre Etki Değerlendirmesi Raporu Oluşturma Süreci

Çevre etki değerlendirmeleri hazırlanırken temel amaç, uygulamaya konulacak bir projenin potansiyel çevre sorunlarını ortadan kaldırmak ya da minimuma indirmektir. Bu değerlendirme proje sahibi için ileride meydana gelebilecek sorunların tespiti sayesinde oluşabilecek zaman ve para kaybının önüne geçmesi açısından oldukça önemlidir. Bu süreç, potansiyel sorunlara odaklanma, proje için en uygun ekibi oluşturma ve sürece dahil etme, alınan kararları ve toplanan bilgileri en doğru şekilde entegre etme, meydana gelebilecek sorunlar için uygun elternatifler üretme ve toplanan bilgileri karar alıcılar için doğru bir şekilde birleştirme prensipleri etrafında şekillenmektedir. Uygulanacak proje için Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca ÇED gereklidir kararı alınmışsa çevre boyut etki değerlendirme prosedürü kapsamında proje sahibinin uygun formatta bir rapor hazırlaması beklenmektedir. Bakanlık tarafından ÇED gerekli değildir kararı alınmışsa ise projeye başlamadan önce 5 gün boyunca halkı bilgilendirme amaçlı ilan asılır ve projenin 5 yıl içerisinde başlaması öngörülür. Gerekli görüldüğü durumlarda hazırlanan ÇED raporu teslim edildikten sonra bir değerlendirme süreci başlatılır ve bu süreç proje sahibi ve bakanlık yetkilileri arasında ilerler. Halk, bu değerlendirme sürecinde önemli rol oynamaktadır. Yapılan anketler ve halkla yürütülen istişareler bu süreci etkileyen önemli detaylardır. Başlanacak bir proje için ÇED gerekli görüldüğünde referans olarak temin edebileceğiniz çevre etki değerlendirme raporu örneği incelemeleriniz sonrası fikir sahibi olarak profesyonel bir ekiple birlikte bu raporu hazırlamanız mümkündür. 4EN sayesinde işinde uzman ve tecrübeli bir ekip ile en doğru adımlar izlenerek ÇED raporu oluşturabilmenize olanak sağlanmaktadır. 4EN sizin için ÇED raporunuzu hazırlar, gerekli başvuruları yapar ve bu süreçte ilgili tüm aşamaları sizin için takip eder.