Hava Kirliliği Nedir ve Nasıl Önlenebilir?

Hava Kirliliği Nedir ve Nasıl Önlenebilir?

İnsan sağlığı için kaliteli ve temiz su, toprak ve hava büyük önem taşımaktadır. Günümüzde dünyadaki hava kirliliği ülkemizin de başlıca problemlerinden biridir. Daha sağlıklı bir yaşam ve gelecek nesillere güzel bir dünya bırakmak için çevre duyarlılığının oluşması gerekmektedir. Bu konuda toplumların bilinçlenmesi ve bireysel önlemler alınması hava kirliliğinin azalmasını sağlayabilir.

Hava kirliliği sorununun önüne geçmek için devletler ve çevrenin korunması ile ilgilenen kuruluşlar bazı önlemler almaktadır. Ancak bireylerin de dikkat etmesi gereken hususlar bulunuyor. Devletler ne kadar önlem alırlarsa alsınlar bireyler sorumluluk almadığı müddetçe dünyadaki hava kirliliği için tam anlamıyla bir çözüm üretilemez. Bu nedenle toplumlarda çevre temizliği ile ilgili duyarlılığın oluşturulması ve vatandaşların bilinçlendirilmesi gerekmektedir. Bu doğrultuda insanları teşvik edici projeler geliştirilebilir ve bazı yaptırımlarla hava kirliliği nasıl önlenir konusunda bireyler bilgilendirilebilir.

Hava kirliliği nedir ve ne gibi önlemler alınmalıdır konusunda okullarda çocuklara ve gençlere gerekli eğitimlerin verilmesi büyük önem taşır. Genç yaştan itibaren sorumluluklarını bilen bireyler dünya sağlığına katkıda bulunacak davranış alışkanlıklarına sahip olabilirler. Günümüzde hava kirliliği ve çevre temizliği konusunda okullarda dersler verilmektedir. Çocuklarda duyarlılık kazandırmak amaçlı bazı geziler ve aktiviteler düzenlenmesi de eğitimin bir parçası olmalıdır. Bu eğitimler sayesinde yetişkinlik çağına geldikleri zaman kendi çocuklarını da gerektiği şekilde bilgilendirerek onlara da doğru davranış alışkanlıklarını kazandırabilirler.

Havada bulunan yabancı maddelerin belirli bir oranı aşması hava kirliliği sonuçları doğurur. Havadaki yabancı maddelerin artması insanların ve doğadaki canlıların sağlığında olumsuz etkiler yaratmaktadır. Dünyadaki hava kirliliği sonucu insanlarda bazı hastalıklar meydana gelmektedir. Astım, alerji gibi solunum hastalıkları baş gösterir. Kötü sonuçlar oluşmaması ve insan sağlığının korunması için hava kirliliği çözümleri üretilmelidir.

Hava Kirliliği Nedenleri

Havaya karışan bazı yabancı maddeler hava kirliliği sebepleri olarak sayılmaktadır. Karbonmonoksit hava kirliliğine neden olan maddelerin başında geliyor. Evlerde ve iş yerlerinde kullanılan yakıtların tam olarak yanmamasıyla karbonmonoksit açığa çıkmaktadır. Sigara dumanında da bulunan bu madde ciddi solunum rahatsızlıkları ve hava kirliliği nedenleri arasındadır. Kanda bulunan oksijen miktarını azalttığından oldukça tehlikeli bir maddedir.

Kükürtdioksit hava kirliliği yaratan diğer yabancı maddelerdendir. Bu gaz kömürle çalışan santraller ve ocaklardan havaya karışıyor. Kükürtdioksit solunum yolu hastalıklarıyla birlikte daha pek çok rahatsızlığa sebep olmaktadır. Duman yayan bu gaz, asit yağmuru gibi olumsuz durumlara yol açan hava kirliliğine neden olan etkenler arasındadır. Fabrikaların ve sanayi kuruluşlarının yaymış olduğu gazlar nedeniyle havaya karışan azot oksitler de hava kirliliğine yol açmaktadır. Benzinli araçların egzozundan da salınan gaz, ciddi solunum rahatsızlıklarına yol açar. Bireysel olarak benzinli araç kullanımından kaçınarak hava kirliliği önlemlerine katkıda bulunulabilir.

Hava kirliliği çeşitleri arasında doğal faktörler de bulunmaktadır. Yanardağların patlaması sonucu ortaya çıkan gaz bulutları nedeniyle havaya kükürtdioksit karışır. Patlama sonucu açığa çıkan gaz, yanardağın çevresindeki yerleşim yerlerinde yaşayan insanlara ve doğadaki diğer canlılara zarar verir. Sadece bununla sınırlı kalmayarak tüm dünyaya yayıldığı için genel hava kirliliği nedenleri arasında sayılmaktadır.

Orman yangınları ise hava kirliliğine neden olan diğer doğal faktörler arasındadır. Yangınlar sonucu zararlı gazlar açığa çıkarak havaya karışırlar. Orman yangınları hava kirliliği sebepleri arasında olduğu gibi ormanda yaşayan canlıların ölümlerine de neden olmaktadır. Rüzgar ve fırtına gibi hava olayları sonucu kum tabakaları kalkarak yer değiştirirken havayı kirletebilirler. Bu durum havada zehirli gaz oluşumuna neden olmaz ancak insanların ve canlıların temiz hava solumalarına engel olur.

Yapay Hava Kirliliği Sebepleri

Hava kirliliği türleri arasında en tehlikeli ve yaygın olanı yapay faktörlerdir. İnsanların ve sanayinin sebep olduğu yapay faktörler doğal nedenlere göre daha fazladır. Bu sebeple bireylerin ve firmaların hava kirliliğine neden olacak faaliyetlerden kaçınmaları gerekir. Devlet kurumlarının hava kirliliği çözümleri için düzenli denetlemeler yapmaları ve yaptırımlar uygulamaları etkili olmaktadır.

Trafik kirliliği yapay faktörlerin başında gelir. Günümüzde dünyada pek çok araç bulunmaktadır. Otomobiller, minibüs, otobüs gibi toplu taşıma araçları, kamyonlar, iş makinaları, trenler, uçaklar gibi pek çok araçtan salınan gazlar havaya karışmaktadır. Hava kirliliği kontrolü için araç kullanımı ile ilgili düzenlemeler getirilmesi önemlidir.

Hava kirliliği nedenleri arasında ısınma yöntemleri de önemli etkenlerdir. Isınmak için kömür kullanılması, doğal gaz, elektrik veya odun kullanımına göre çok daha fazla hava kirliliğine sebep olur. Sanayi kaynaklı hava kirliliği de yapay faktörler arasındadır. Temiz enerji kaynağı kullanmayan fabrikalardan salınan gazlar havaya karışır. Bu fabrikaların neden olduğu hava kirliliği etkileri çevrede yaşayan insanların sağlığı üzerinde olumsuz etkiler oluşturmaktadır. Bacalarında filtre bulunmayan endüstriyel tesisler de ciddi anlamda hava kirliliği yaratır.

Termik santrallerde kömür kullanımından dolayı ciddi bir hava kirliliği oluşmaktadır. Kömür kullanımında açığa çıkan gazlar bu santrallerin çevresinde yaşayan canlıların hayatlarını tehlikeye atar. Bu sebeple insanlar termik santral bulunan bölgelerde yaşamayı tercih etmezler. Nükleer santraller de hava kirliliğine yol açar. Bu santrallerden çıkan radyasyon hem havaya hem de insan sağlığına çok zararlıdır. Nükleer santraller bu nedenle yerleşim yerlerinden uzakta kurulurlar. Kimyasal atıklar da hava kirliliği sebepleri arasındadır. Temizlik malzemeleri gibi içerisinde kimyasal bulunan ürünlerden kaynaklanan kirliliğin önlenmesi için deterjan vb. ambalajlarının iyice temizlendikten sonra atılması gerekir. Madencilik sırasında kullanılan toksik maddeler de havaya zararlı tozlar ve kimyasallar yaymaktadır.

Hava Kirliliği Kontrolü için Alınabilecek Bireysel Önlemler

Dünya çapında hava kirliliği önlemleri adına kapsamlı bir mücadele sürdürülmektedir. Bireylerin bilinçlenmesi, gençlerin teşvik edilmesi için eğitimler tüm dünyada düzenleniyor. Ülkemizde de kamu spotları ve okullarda eğitimlerle hava kirliliğinin önüne geçilmesi için çalışmalar aktif olarak devam ediyor. Devletler çeşitli yaptırımlar ve kanunlarla hava kirliliğiyle savaşıyor. Bireylerin de bazı önlemler alarak bu mücadeleye katkıda bulunmaları büyük önem taşıyor.

Bireysel egzoz emisyonunu düşürmek hava kirliliğini önlemek adına atılabilecek en büyük adımlardan biri. Araç kullanımının azalması ile daha temiz bir havaya sahip olmak mümkün. Bazı ülkeler bu nedenle bisiklet ve elektrikli araç kullanımı için vatandaşları teşvik ediyor. Ülkemizde de halka açık bisiklet ve elektrikli scooter gibi araçların yaygınlaşması hava kirliliği ile mücadelede önem kazanıyor. Bireysel olarak hava kirliliği önlemleri almak isterseniz araç paylaşımı yapabilirsiniz. Bir evde birden çok araç sahibi olunması yerine tek bir araç kullanılması gibi yöntemler hava kirliliği çözümleri arasındadır.

Soba kullanılan evlerde bacaların düzenli olarak temizlenmesi gerekmektedir. Kaloriferli evlerde ise kombi ve kalorifer bakımı sayesinde daha az yakıt harcanabilmektedir. Yaşam alanlarında iç ve dış cephe yalıtımlarının iyi olması da yakıt tüketimini azaltacak yöntemlerdendir. Yapay hava kirliliği nedenleri arasında açık alanlarda çöp yakılması da ciddi bir sorundur. Bu durum hava kirliliğine neden olduğu gibi orman yangınlarına da sebep olmaktadır. Orman yangınları da hava kirliliği yarattığından açık alanlarda çöplerin yakılmaması gerekir. Bireysel olarak çevreye dair sosyal sorumluluk projelerine katkıda bulunabilirsiniz. Tarım ve Orman Bakanlığı, TEMA gibi kurumların yürüttükleri çevre projelerine maddi ve fiziksel destekte bulunabilirsiniz. Çocuklarınıza hava kirliliği konusunda bilgi verebilir ve onların da bu konuda bilinçlenmesini, sorumluluk almalarını sağlayabilirsiniz.