Sedex Denetimleri

SEDEX veya SEDEX denetimi ne anlama gelmektedir?

Günümüzde birçok firma çalışma şartlarını daha verimli, çalışanlar için ise etik değerlere daha uygun hale getirmenin öneminin farkında gibi görünüyor. İster küresel ölçekte ister ulusal ölçekte hizmet veren sayısız firma, çalışma ortamını daha sağlıklı hale getirebilmek için çeşitli denetim türlerinden faydalanabiliyorlar. SEDEX ise bu denetim sistemi veya araçlarından sadece bir tanesidir. Peki SEDEX nedir? Hedefi tedarik zincirinde olan firmalar için, çalışanlarına etik değerlere daha fazla uyum gösteren çalışma ortamı sunmak olan SEDEX, tedarikçilerin ahlaki iş kurallarına uygunluğunu raporlayarak ilerlemektedir. Tedarikçilerden elde edilen bu raporlar ve çıktılar, kendi güvenilir veri tabanlarına saklanır. Bu sayede, SEDEX denetimi altında olan üyelerinin, performansları etik değerler ışığında toplanmış ve bilgi alışverişinde kullanılmaya hazır hale gelmektedir. “SEDEX nedir” konusu, kabaca sosyal etik denetimi olarak tanımlanabilir. Özellikle tedarikçi firmaların yaşayabileceği bilgi karmaşasının farkında olan ve dünya çapında olan birçok kurum, üretim zinciri boyunca, çalışanların etik değerlere uygunluğunu denetleyerek uzun dönemde sürdürülebilir bir üretime imkân sunabilmektedir. Sürdürebilirliğini, SEDEX denetim rapor ve çıktılarıyla sağlayan bu sürecin anahtar kelimesi, etik değerlerdir denebilir. SEDEX, tedarikçi veya çalışanlarından sağlamış olduğu bu rapor ve sonuçları, kendi güvenilir veri tabanında sadece muhafaza eklemek ile kalmaz; fakat aynı zamanda bu verileri uluslararası alanda ilgili müşteriler ile paylaşarak denetimi daha aktif hale getirmeyi hedefler. Etik değerleri ve çalışma koşullarını, hesap verilebilirlik neticesinde iyileştiren SEDEX denetimi, uzun soluklu sürdürülebilir bir iyileştirme sunabilir. Her çalışma ortamında olabileceği gibi, küresel çaplı çalışmalarda da belirli riskler olabilmektedir. Üyelerinin etik değerler neticesinde performansın bilgisini, dünya çapında sunabilen bu platform, uluslararası ölçekte yer alan kurumlar için kurtarıcı olabilir. 

SEDEX Denetimi Hangi Aşamalar ile Nasıl Gerçekleşir?

Değinildiği üzere, SEDEX kendi veri tabanında üyelerinin, örneğin uluslararası çapta tedarik hizmeti veren farklı firmaların ve bu firmaların çalışanlarının performanslarını, etik değerlere uygunluğu neticesinde raporlar ve saklar. Tahmin edilebileceği üzere, tedarik yapacak olan herhangi bir firma, SEDEX denetimi sayesinde, birden fazla müşteriye aynı anda aynı denetim raporlarını sunabilir. Şaşırtıcı olmamakla birlikte, SEDEX dünyanın birçok yerinde, sayısız firma arasında en yaygın kullanılan etik değer denetim sistemidir. Küresel ölçekte yer alan bu sistemde, ölçümler ETI kodu veya ülkelerin kendi yasaları ile yapılabilmektedir. Uzun soluklu fayda sunan bu sistem, hazırlık sürecini beraberinde getirebilmektedir. Tahmin edilebileceği üzere, kurumdan kuruma değişebilecek bu hazırlık süreci 3 ila 6 hafta arasında görülebilmektedir. SEDEX denetimi, özü itibariyle üyelerinin etik performanslarını raporladığı ve değerlendirdiği için, üye firmaların çalışanlarının özgür iradeleri, işçilerinin sağlığı, aynı zamanda çalışma ortamının sağlığı, güvenli oluşu, çocuk işçilerinin varlığı, çalışanlar arasında maaş dağılımı, çalışan arasında görülebilecek ayrımcılık faktörü veya asgari ücret gibi konuları kapsayabilmektedir. Aynı zamanda, çalışanların çalışma şartları ve sürelerini inceleyerek, arz edilen istihdamın süreklilik faktörü, benzer şekilde çalışma ortamında ayrımcılığın yanında mobbing gibi şiddet faktörlerini de içerebilmektedir. Etik değerler ve iş ahlakı anahtar kelimeler olmakla beraber, her kademede yer alan çalışanlarım rüşvet, yolsuzluk gibi eğilimlerini de denetime dahil ederek, sadece sosyal değil; fakat aynı zamanda ekonomik fayda da sağlayabilmektedir. SEDEX denetimi sayesinde, SEDEX veri tabanı ile, firmalar ister müşterilerini bilgilendirebilir ister tedarikçiler arasında bilgi alışverişini sağlayarak farklı kalemler arasında iyileşmeye yardımcı olabilir.

SEDEX Denetimi Konusunda Kimler Yetkilidir?

SEDEX denetimi yapan firmalar, örneğin İntertek, AGG Members, Accordia, ALGI, Bureau Veritas, KSSA, Level Works, TÜV SÜD, TÜV Rheinland, SMT Globa, SGS, Sercura Ltd, Partner Africa, WRAP, Wieta gibi onaylı kurumlar olabilmektedir. Örnek verilen bu firmalar, onaylı olmaları neticesinde SEDEX denetimi gerçekleştirebilmektedirler. Ancak karıştırılabileceği üzere, belirtmekte fayda görülüyor. SEDEX denetimi sonucu, SEDEX belgesi yerine SEDEX numarası verilir. Denetimi yapılan ve sonucunda SEDEX numarası alan bu firmalar, online veri tabanı üzerinden istendiğinde tedarikçi firmalar tarafında bu numara ile incelenebilir veya değerlenebilir. SEDEX numarasından bir hayli farklı olan SEDEX belgesi ise ister tedarikçi ister satın alan kurum olsun, belirli şartlara sahip olmak ile elde edilebilir. Çeşitli alt başlıklara sahip olan bu kriterler, genel olarak SMETA olarak adlandırılmaktadır. Bu bağlamda, SMETA SEDEX belgesi için ana işlemi göstermektedir. Bir denetim yöntemi olarak SEDEX belgesi de doğal olarak denetim ölçütleri ışığında elde edilebilmektedir. Anahtar kelime olan etik değerler neticesinde, iş ortamındaki etik değerler ışığında, SMETA ölçütleri kullanılmaktadır. Şaşırtıcı olmayan bir biçimde, SEDEX için gerekli belgeler veya SEDEX danışmanlık, SEDEX eğitimi, SEDEX onayı veya eğitimde paylaşılan bilgiler SMETA kriterlerine uygun olarak gerçekleştirilmek zorundadır. SEDEX belgesi, sahip olan firmanın SEDEX’e üye olduğunu ve üyelik koşulları, ölçütleri bağlamında etik sorumluluklarını yerine getirdiğini ifade eder. SMETA ölçütleri ışığında, üye firmanın, kurum içinde işçi hakları, sağlığı, maaş dağılımı, iş ve çevre güvenliği, sağlığı konusunda hassas oldukları veya gelişim göstermeye açık olduklarını da gösterebilme özelliğine sahiptir. SEDEX belgesi nedir sorusunu kabaca açıklamış olduktan sonra SEDEX denetimi yapan firmalar üzerinde durmak gerekli görülüyor. Sayılan bazı onaylı kurumlar yanında, Türkiye özelinde konuşulacak olursa, SEDEX belgesi yetkili özel kurumlar tarafından alınabilir. 

SEDEX Onayı Nasıl Alınır?

Tedarik zinciri şeklinde çalışan firmalar veya uluslararası ölçekte faaliyet gösteren firmalar için, tedarik işlemleri ne yazık ki bazı riskleri kapsıyor olabilir. Her bir aşamanın denetlenmesi ayrıca bir güçlük olabileceği için bu şirketlerin danışmanlık hizmetine ihtiyaç duyması çok doğal görülebiliyor. SEDEX danışmanlık hizmetin yararlanmayı tercih eden tedarikçi kurumlar ise üye kurumların işleyişi hakkında kapsamlı bir bilgiye sahip olabildikleri için gelebilecek riskleri öngörüp, azaltabiliyorlar. Daha önce belirtildiği üzere, Türkiye’de SEDEX belgesi, ancak yetkili özel kurumlar üzerinden elde edilebilir. Ülkemizde bu hizmeti veren sayılı firmalar arasında olan 4EN ise, kendisini diğer kurumlardan ayırarak, SEDEX danışmanlık hizmeti sunmaktadır. 4EN kurumu sayesinde, firmalar sadece danışmanlık hizmeti almakla kalmayıp; fakat aynı zamanda SEDEX kriterlerini 4EN sayesinde öğrenerek, çok daha güvenilir bir profile sahip olabilecektir. SEDEX onayı şeklinde ifade edilebilecek olan SEDEX standartlarına uygunluk, yetkili özel kuruluşlar tarafından detaylı bir şekilde değerlendirilmeyi ve raporlanmayı kapsamaktadır. SEDEX onayı nasıl alınır sorusuna cevap niteliğinde SMETA gösterilebilir. SEDEX üyeleri etik ticaret denetimi olarak adlandırılan SMETA, yukarıda belirtilen kriterleri kapsamakta ve bu kriterlere göre değerlendirmeyi oluşturmaktadır. 4EN ile SEDEX danışmanlık hizmetinden faydalanmayı dileyen firmalar, SEDEX denetim raporları veya SEDEX onayı ile, kendileri hakkında detaylı olarak hazırlanan değerlendirme ve raporlar neticesinde etik bir çalışma ortamı ve iş performansı sağlayabildiklerini göstermeyi hedeflemektedirler. Bu bağlamda, sosyal uygunluk denetimi için tek bir format sayesinde, birden çok sayıda şirkete kendi denetim sonuçlarını sunabilirler.