Çevre Etiketi Nasıl Alınır?

Çevre Etiketi Nasıl Alınır?

Çevre etiketi, hükümetler için sağlam çevre uygulamalarını teşvik etmede ve işletmeler için çevresel olarak tercih edilebilir ürünlerini pazarları belirleme ve oluşturma konusunda yararlı bir araçtır. Çevre etiketi (Ecolabel veya Green Sticker), gıda ve tüketici ürünleri için etiketleme sistemi olarak özetlenebilmektedir. Çevre etiketleri tüketicilere yönelik, alışveriş yaparken çevresel kaygıların dikkate alınmasını kolaylaştırmayı amaçlayan bir tür sürdürülebilirlik ölçümüdür. Bazı etiketler, endeks puanları veya ölçüm birimleri yoluyla kirliliği ya da enerji tüketimini ölçerken diğerleri sürdürülebilirlik veya çevreye verilen zararın azaltılması için bir dizi uygulamaya veya minimum gereksinime uygunluğu tarif etmektedir. Birçok eko etiket, olumsuz etkileri en aza indirmeye odaklanmıştır. Bir sürdürülebilirlik standardında yakalanan bir dizi iyi uygulama aracılığıyla belirli bir sektör veya emtiada birincil üretimin veya kaynak çıkarmanın ekolojik etkileri için çevre etiketleri önemli bir gösterge olarak karşımıza çıkmaktadır. Genellikle sertifikasyon olarak adlandırılan bir doğrulama süreci aracılığıyla bir kuruluşun çevre etiketi kullanma konusunda uygun standarda tabi olduğu gösterilebilir ve ilgili kuruluş ürünlerini tedarik zinciri aracılığıyla sertifikalı olarak satma hakkını elde edebilir. Dolayısıyla çevre etiketleri üreticilerin kendi istekleri doğrultusunda rastgele kullanabilecekleri bir şey olmayıp çevre etiketi kriterleri ve gerekliliklerini sağladıkları takdirde kullanım hakkı elde edebilecekleri bir yetkinliktir. Çevre etiketi uygulaması nispeten yeni bir kavram olduğundan çoğu insan çevre etiketi nedir ve Türkiye çevre etiketi uygulaması gibi konularda bilgi arayışındadır.

 

Çevre Etiketi Uygulaması ve Kapsamı

Çevre etiket sistemi ile ürün ve hizmetleri belirli çevresel ve sosyal kriterlere göre seçebiliyoruz. Bunun anlamı, tüketiciler olarak eko-etiketlerin, ürünün arkasındaki dünya hakkında bilgi sağlayarak satın alma kararlarımıza rehberlik etmesidir. İşletmeler için eko-etiketler, performansı ölçmek ve ayrıca belirli bir ürünün çevresel kimlik bilgilerini iletmek ve pazarlamak için bir araçtır. Ve hükümetler için en önemlisi, bu araçlar üreticilerin ve tüketicilerin uzun vadeli sürdürülebilirliğe yönelik davranış değişikliğini teşvik ediyor. Çevre etiketlemesi konusunda en eski uygulamacılardan birisi olan ve 1992 yılında kurularak Avrupa ve dünya çapında tanınan EU Ecolabel, yaşam döngüleri boyunca yüksek çevre standartlarını karşılayan ürün ve hizmetlere verilen bir çevresel mükemmellik etiketidir. Hammadde çıkarmadan üretime, dağıtıma ve atıkların bertarafına kadar her noktayı ele almaktadır. EU Ecolabel, üreticileri üretim sürecinde daha az atık ve CO2 üretmeye teşvik ederek döngüsel ekonomiyi desteklemektedir. AB Ecolabel kriterleri aynı zamanda şirketleri dayanıklı, onarımı ve geri dönüşümü kolay ürünler geliştirmeye teşvik etmektedir. Çevre etiketi ile kavramıyla yeni tanışan tüketiciler çevre etiketi zorunlu mu diye sorabilmektedir. Ancak ister zorunlu olsun isterse de gönüllü olsun doğa ve çevre dostu olan çevre etiketli ürünleri tercih etmek duyarlı bir tüketici olmak adına önemli bir adım olacaktır. EU Ecolabel kriterleri, çevresel etkilerini azaltmak ve üçüncü taraf kontrolleri aracılığıyla çevresel eylemlerinin verimliliğini garanti etmek isteyen şirketler için acil kılavuzlar sağlamaktadır. Çevre etiketlemesi yapan şirketler, kendilerine rakip olan üretici şirketler önünde önemli derecede pozitif avantaja sahip olacaklardır. Ayrıca çevre etiketi ile şirketlerin inovasyonu arasında da sıkı bir ilişki bulunmaktadır. Çünkü çevre etiketlemesi süreci yeni yeşil ürünlerin ortaya çıkmasını teşvik eder ve kuruluşların çevre yönetim stratejisini geliştirir. Ayrıca eko-etiketleme süreci, tüketicilerin, firmaların, hükümetlerin ve kurumların etkileşim içinde olduğu "döngüsel bir eko-inovasyon sürecidir. Nihai amacı, sürdürülebilir ve ekolojik üretim ve tüketim biçimlerinin geliştirilmesine katkıda bulunmaktır. Bu süreçte tüketicilerin çevresel beklentileri, karşılanır, firmalar yarattıkları ve yakaladıkları değerleri arttırır ve sürdürülebilirliklerini arttırır, hükümetler ve kurumlar daha temiz üretim ve tüketimi teşvik eder. Son olarak, bu süreç, mal ve hizmetlerde gözle görülür şekilde sergilenen çevre etiketlerinin verilmesi yoluyla ürünlerde somutlaşır. Bunun haricinde çevre etiketleri uluslararası ticaret sahasında da büyük öneme sahiptir. Ekolojik etiketlerin hükümetler, endüstri ve sivil toplum kuruluşları tarafından artan kullanımı, tarife dışı ticaret engelleri olarak hareket eden eko etiketler üzerinde uluslararası ticaret sorunlarına yol açmıştır. Özellikle gelişmiş ülkeler ve endüstriler, çeşitli ulusal veya bölgesel etiketleme gereksinimleriyle ilgili endişelerini dile getirdiler. Bir eko-etiket almaya hak kazanmak için ihracatçıların, önemli maliyet, bilgi ve teknik uzmanlık gerektirebilecek yurtdışındaki farklı pazarların üretim standartlarına uyum sağlaması gerekir. Etiketleme programları aynı zamanda ithalatçı ülkenin yerel çevresel önceliklerine ve teknolojilerine dayalı olma eğilimindedir ve çoğu zaman ihracatçı ülkenin çevresi ve yerel koşulları ile ilgisi yoktur.

 

Çevre Etiketi Çeşitleri

Bugün, gruplara ayrılan ve Uluslararası Standardizasyon Örgütü tarafından sınıflandırılanlar da dahil olmak üzere çeşitli çevresel etiketleme türleri mevcuttur. ISO Tip I etiketleri, genellikle eko-etiketler olarak adlandırılan etiketlerdir ve bir ürün kategorisi içindeki bir ürünün (yani bir mal veya hizmetin) genel çevresel tercihini, yaşam döngüsü değerlendirmelerine dayalı olarak tanımlar. Bir üretici veya hizmet sağlayıcı tarafından geliştirilen, kendinden menkul bir çevre sembolü veya iddia beyanının aksine, çevresel liderlik kriterlerini karşılayan ürünlere tarafsız bir üçüncü şahıs tarafından bir eko-etiket verilir. Aynı zamanda çok kriterli ve çok sektörlüdürler. ISO Tip I benzeri çevre etiketi (genellikle "sertifikasyon planları" veya "sürdürülebilirlik etiketlemesi" olarak anılır) Tip I ile aynı özellikleri paylaşır ancak genellikle belirli etkilere (yani enerji tüketimi, tarımsal uygulama) odaklanır ve yalnızca belirli bir sektöre uygulanır (yani enerji kullanan aletler, tarım ürünleri). Organik etiketler veya Rainforest Alliance etiketleri örnek olabilir. Kendi adına, ISO Tip II, kendi kendini beyan eden bir çevre etiketidir (genellikle tek bir nitelik, bazen bir şirketin kendi çevre logosu). Son olarak, ISO Tip III, ürünlere ilişkin daha ayrıntılı nicel bilgiler sağlayan bir ürün beyanıdır. Bir matris şeklini alır ve ürünlerin beslenme özelliklerinin beyanlarına benzer.

 

Çevre Etiketi Yönetmelik

Üreticiler tarafından merak edilen sorulardan önemli bir tanesini çevre etiketi nasıl alınır sorusu oluşturmaktadır. Çevre etiketi almak için öncelikle çevre etiketi yönetmeliği iyi bilinmeli ve konuya hakim olunmalıdır. Ülkemizde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı 19 Ekim 2018 tarih ve 30570 sayılı Resmi Gazete'de Çevre Etiketleme Yönetmeliğini yayımlamıştır. Yönetmelik, çevresel etkisi azaltılmış ürün ve hizmetlerin kullanımını teşvik etmenin yanı sıra bu tür yerli ürünlerin bu tür etiketleme mekanizmalarının halihazırda mevcut olduğu dış pazarlardaki payını artırmayı amaçlamaktadır. Gönüllü katılımı esas alan sistem, şirketlere çeşitli sektörlerde rekabet ortamında öne çıkmaları için yeni bir araç sunmaktadır. Çevre etiketleme yönetmeliği nedir diye merak eden üreticiler Resmi Gazete’de bakanlığın yayımlamış olduğu yönetmelik maddelerine ulaşarak detaylı bilgi edinebilirler. Yönetmelik, ürün ve hizmetlerin çevre etiketini kullanmaya uygunluğunu belirleme kriterlerinin Çevre Etiketi Komisyonu tarafından belirlenmesini sağlar. Yönetmeliğin 8. Maddesi, komisyonun bu kriterleri belirlerken dikkate alması gereken şartları sıralamaktadır. Üreticiler, ihracatçılar, ithalatçılar, hizmet sağlayıcılar, toptancılar ve perakendeciler ile çevre etiketi almakta menfaati bulunan Bakanlıkça onaylanmış diğer kuruluşlar Bakanlığa başvurabilir. Bakanlık, başvuruyu 30 gün içinde değerlendirecek. İlk değerlendirme aşamasında onaylanan başvurular, başvuru tarihini takip eden 90 gün içinde Teknik İnceleme Komisyonu tarafından incelemeye tabi tutulur. Komisyon, başvuru sahibinin ilgili kriterleri karşıladığını tespit ederse, Bakanlık başvuru sahibine çevre etiketini kullanma hakkını verir. Bu noktada çoğu üretici şirket çevre etiketi kullanmak istese de başvuru süreci ve çevre etiketi uygulamaları hakkında yeterli bilgiye sahip olmadığından aksiyon alamamaktadır.