Geri Kazanım Katılım Payı Nedir?

Gekap adı verilen katılım payının ne olduğuna ilişkin birçok açıklama olsa da gekap genel anlamı itibari ile  Geri Kazanım Katılım Payına İlişkin Yönetmelik İn kapsamındaki ürünlerin piyasaya arzı doğrultusunda ürün cinsine bağlı olarak 2872 sayılı Çevre Kanunu’nun ekli (1) numaralı listesinde belirtilen tutara verilen isimdir. Geri kazanım katılım payı plastik poşetlerden adet başına devlet tarafından alınmaya başlanan katılım payına verilen isimdir. 2019 yılındaki 30995 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan yönetmelik ile birlikte plastik poşet dışındaki pil, madeni yağ, lastik, bitkisel yağ, ilaç, elektrikli ya da elektronik eşyalar geri kazanım katılım payına ilişkin yönetmelik aracılığıyla ilgili katılım payına dahil edilmiştir.  2019 yılındaki Resmi Gazete’deki yönetmeliğin yayınlanmasının ardından yönetmeliğin uygulamaya nasıl geçirileceğine dair detaylar ise Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın talimatları sonucunda belirlenmiştir. Başka bir şekilde ifade edilecek olursa  gekap nedir  sorusunun yanıtı; gekap ambalaj adı verilen malzemelerin kullanımının azaltılmasını sağlamak ve bu yolla çevreyi korumaktır. Belirli hammadde, işlenmiş ürün, eşya ya da malzemenin taşınması işlevinin görülmesini sağlayan ambalajlar genellikle plastik bir materyal kullanılarak üretilir ve çevreye belli zararlar verir.

Geri Kazanım Katkı Payı Uygulaması

Gekap yönetmeliği ilk olarak 4 Nisan 2019 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan “Geri Kazanım Katılım Payı Beyannamesi Genel Tebliği (Sıra No: 1) ile 2872 sayılı Çevre Kanununa ekli (1) sayılı liste ile yürürlüğe sokulmuş ve yalnızca plastik poşetler için ödenecek geri kazanım katılım payının beyanının uygulanmasını sağlamıştır. Ambalaj, akümülatör, madeni yağ, bitkisel yağ, lastik, elektrikli ve elektronik eşya ve ilaç gibi plastik poşet kategorisinin dışında yer alan eşyalar ise 2019 yılında yayımlanan geri kazanım katılım payı yönetmeliği aracılığıyla katılım payına dahil edilmiştir. Plastik poşet dışındaki bu diğer ürünlerden geri kazanım katılım payı alınmasına dair uygulamaya Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca 31 Aralık 2019 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan “Geri Kazanım Katılım Payına İlişkin Yönetmelik” ile birlikte geçilmiştir. Dolayısıyla ilk olarak 2018 yılında yürürlüğe girmiş ve 2019 yılında kapsamı arttırılmış olan gekap beyannamesi yeni haline Ocak 2020 yılı itibari ile kavuşmuş ve uygulanmaya başlanmıştır. 22 Mart 2020 yılında yayımlanan Resmi Gazete’nin Geri Kazanım Katılım Payı Beyannamesi Genel Tebliği (Sıra No: 1) ile yapılan yeni düzenleme ile tüm satış noktaları ve üreticilerin geri kazanım katılım payı oranları doğrultusunda gekap beyannamelerini yılda iki defa vermeleri gerektiğine karar verilmiştir.

Geri Kazanım Katkı Payı Hesaplanacak Ürünler

Geri kazanım katılım payı hesaplama 2018, 2019 ve 2020 yıllarında Resmi Gazete’de yayımlanan ilgili yönetmeliklere göre satış noktaları, üreticiler, ithalatçılar ve tedarikçiler açısından oldukça önemli bir iş haline gelmiştir. Bu doğrultuda ilgili kişilerin satış ve alış aşamalarında kullandıkları ürünlerden hangilerinin gekap kapsamına girdiklerini detaylı bir biçimde bilmesi ya da öğrenmesi zorunlu hale gelmiştir. Geri kazanım katılım payına ilişkin bilgiler çeşitli internet sitelerinde yer alsa da ilgili kişiler bu bilgilerin doğruluğundan kesinlikle emin olmak zorundadırlar. Geri kazanım katılım payı listesi ilgili kişiler tarafından ilgili yılın, ilgili sayılı Resmi Gazetelerinden tedarik edilebilir. Geri kazanım katkı payı doğrultusunda hesaplanacak ürünler arasında plastik ambalaj, cam ambalaj,kağıt ve karton ambalaj, metal ambalaj, ahşap ambalaj ve kompozit ambalaj gibi ambalaj malzemeleri yer almaktadır. Poşet satıcıları, kendi markaları adı altında satış yapan kişiler, ithalatçılar, tedarikçiler ve çeşitli satış noktalarının geri kazanım katılım payı tutarları bu kişilerin ya da firmaların kullandıkları ambalajların çeşit ve miktarına göre  farklılık gösterebilir. Geri kazanım katılım payı tutarlarının ödenme zamanları ise gekap beyan ve ödemelerinin hangi dönemlerde dahil olduğuna göre farklılık gösterir ve gekap dönemleri doğrultusunda ödemeler yapılır.

Geri Kazanım Katkı Payı Hesaplaması

Resmi Gazete’de farklı tarihlerde yayınlanan bu beyannameler doğrultusunda poşet satıcıları; bir ürün, eşya ya da malzemeyi tedarik ederek ya da üreterek kendi adına piyasaya arzını sağlayan kişiler; bir ürün, eşya ya da malzemeyi kendi hesabında serbest dolaşıma sokarak ithal eden tüzel kişiler; tedarikçiler ve satış noktalarının gekap’a dahil edilmesine karar verilmiştir. Kapsamı arttırılan gekap ile birlikte geri kazanım katılım payı nasıl hesaplanır sorusu işletmeler tarafından sıklıkla sorulan bir soru haline gelmiştir. Gekap’ın bir zorunlu katılım payı olduğu göz önünde bulundurulursa gekap dönemlerinin düzenli olarak takip edilmesi ve gekap hesabının zamanında kapatılması işletmeler ve işletme sahipleri açısından oldukça kritiktir. Dolayısıyla ilgili işletmelerin ve işletme sahiplerinin geri kazanım katılım payı ne demek üzerine araştırmalar yapmaları şarttır. Bu doğrultuda işletmelerin geri kazanım katkı paylarının dönemlerinin takip edilmesi, geri kazanım katkı paylarının ödeme takiplerinin yapılması ve geri kazanım katılım payı nedir gibi konular hakkında ilgili işletme ya da işletme sahiplerine geri kazanım katılım payı hizmetinin verilmesi işini üstlenen 4EN, geri kazanım katılım payı konusu söz konusu olduğunda ilgili işletmelerin ilgili dönem ve ödeme takiplerini kolaylıkla yapabilmelerini sağlamaktadır. İşletme ve işletme sahiplerinin geri kazanım katılım payına dahil olan ürünler gibi karışık yanlardan gekap açılımı gibi basit yanlara kadar geri kazanım katılım payı hakkında bilgi sahibi olmalarının şart olduğu düşünüldüğünde 4 EN’in işletme ve işletme sahiplerine sağladığı avantajlar göz önüne serilmiş olacaktır.